صافی گلپایگانی : به مناسبت روز شعر و ادب فارسی؛ تأثیر شعر در تهذیب اخلاق

                                 

اثر شعر در جنبش و انقلاب و نهضت‌ها و اقدامات بزرگ و دعوت به خیر و اصلاح، تربیت روح و تهذیب اخلاق، گذشت

از اموال و نفوس و استقبال از خطرات و مصایب و سختی ها، در راه مقاصد مهمّه، بر احدی پوشیده نیست،...

                                   

 گاهی یک قصیده یا حتّی یک شعر، اثرش در رسیدن به هدف های بزرگ، از هزاران سرباز مسلّح و صرف میلیون ها پول بیشتر است، و بسا که در بعض مواقف و مناسبات، نقشی را که شعر ایفا می‎کند، هیچ وسیله دیگری نتواند ایفا کند.

شعر در به وجود آوردن تاریخ مؤثر بوده و نفوس مردم را قرن ها و اعصار، بلکه همیشه و همه وقت، تحت تأثیر قرار می‎دهد، نظم و سخن موزون، غرایز را بیدار می‎کند، الهام‎بخش روح، و زنده‎کننده احساسات و جهش‎آفرین است؛ شعر در برانگیختن عواطف انسانی عامل مهمّ بوده است و شعرای متعهّد در تمام رشته‎ها، نقش سازنده‎ای به عهده دارند. بدیهی است شعرا از نظر اینکه تعهّد و مسؤولیت داشته یا نداشته باشند، در یک درجه نیستند. شاعر غیرمتعهّد همه گونه شعری می‎سراید و از مدح ستمگران و تقویت باطل و توهین به مقدّسات و تضعیف عدل و حق، باکی ندارد، شعر را وسیله پر کردن شکم و اشباع غرایز حیوانی قرار می‎دهد، و هر لحظه زبان خود را چون شمشیر می‎کند تا شکم حریص خود را سیر نماید:

هر لحظه زبان خود چو شمشیر کند

و از مدح، سگی را صفت شیر کند

انبان دروغ را زبر و زیر کند

تا این شکم گرسنه را سیر کند

شاعر متعهّد و مسؤول کسی است که از ذوق و شعرش در راه هدف های عالی انسانی و آزادی بشر از چنگال دیو نفس و حکومت حق و عدالت و نظام برادری و برابری، ارشاد و راهنمایی عامه؛ و پند و تبلیغ توحید و مدایح پیغمبران و امامان راستین و پاکان استفاده می‎نماید و شعر را وسیله ترقّی و تکمیل و اصلاح و رستگاری مردم قرار می‎دهد، این دسته هستند که شعرشان ارزنده و جاودانی است، و همیشه مانند آفتاب، روشنی‎بخش دل های تاریک است.

و چقدر خوار و فرومایه است شاعری که شعرش را در توجیه ظلم و ستم ستمکاران و مدح آن ها به هدر می‎دهد، و چقدر گرامی و ارجمند است شاعری که شعر و اثرش، توحید خداوند و نصیحت و هدایت و تشویق جامعه به درستی و راستی و کار و کوشش و علم و عمل است.

آری، در شعر هر چه روح سعی و حقیقت و دعوت به حق باشد، ارزنده‎تر است؛ چنان که در قصیده‎ای گفته‎ام:

در شعر روح باید و معنی و درس دین

آموزش و حقیقت و ایمان و اعتلا

شعر از برای جایزه و جاه و اعتبار

هرگز نگفت شاعر آزاد و پارسا

بدبخت شاعری که پی سیم، عمر خویش

بر باد داد و حاصل او شد همه هبا

همچون گدای سفله به دربار هر خبیث

 از بهر لقمه‎ای به ثناخوانی و دعا

جای سپاس ایزد و مدح رسول و آل

گوید سخن به مدح ستم پیشه‎ای دغا

جای نصیحت و ادب و منطق صواب

هزل و چرند گفته و سعیش همه هجا

زیبنده است فخر کند شاعری که او

باشد زبان مردم محروم و مبتلا

افراد را بسیج و محرّک به راه راست

افکار را به سوی خداوند رهنما

" قدس "