کرم امام حسن مجتبی (ع)

امام حسن(ع) هم دارای کرامت بود و هم کریم به معنای بخشنده بود. هر یک از ائمه ـ علیهم السلام ـ دارای محاسن و جلوه های بسیار برجسته بودند، گاهی برخی از اوصاف آنان جلوه و برجستگی بیشتری می‌یافت. اگر چه اوصاف و فضایل و ویژگی های آنان بی‌شمار است و از هر بعد از ابعاد انسان، اگر فرصت یافته‌اند برجستگی خود را نمایان کرده و برای اهل زمان شناخته شده‌اند، اما متأسفانه به خاطر مظلومیت آن بزرگواران و استیلای طواغیت و ستمگران، اوصاف آنان و ابعاد مختلف سیره آن حضرات برای ما پوشیده مانده است. 

گاهی برای آن حضرات فرصتی پیش آمده و در این فرصت‌ها توانسته‌اند گوشه‌هایی از اوصاف و سیره خود را برای مردم نشان دهند. امام حسن(ع) در دوره‌ای می زیست که به لحاظ سیاسی و اقتصادی و اجتماعی، مردم گرفتار فقر و ظلم بنی امیه بودند، آنان ثروت های جهان اسلام را در اختیار خود داشته و میان خود تقسیم می کردند و بیشتر مردم با فقر و پریشانی زندگی می‌کردند. آنان گاهی به امام حسن (ع) مراجعه می‌کردند و آن حضرت قبل از درخواست و پیش از خواسته مردم به آنان انعام و بخشش می‌کرد.
این بذل و بخششها که همه از دارایی خود حضرت بود در میان عرب بقدری گسترش یافت که ایشان را کریم اهل بیت نامیدند. بزرگان بنی‌هاشم در سخا و بخشش و احترام به مردم شهرت داشتند ولی آن حضرت به‌قدری در این وصف برجستگی داشت که در میان مردم و اهل بیت از همه زبانزد شده و به کریم اهل بیت معروف گردیده بود. 
امام دارای قلبی پاک و بسیار رئوف نسبت به دردمندان و تیره‌بختان جامعه بود و با خرابه نشینان دردمند و اقشار مستضعف و کم درآمد همراه و همنشین می‎شدند و دردِ دلِ آنها را با جان و دل می‎شنیدند و به آن ترتیب اثر می‎دادند و در این حرکت انسان دوستانه جز خداوند را مدّنظر نداشتند و لذا هر ناتوان و ضعیف و درمانده‎ای که درِ خانة آن حضرت را می‎کوبید، نا امید بر نمی‎گشت و حتّی خود ایشان به سراغ فقراء می‎رفتند و آنها را دعوت به منزل می‎کردند و به آنها غذا و لباس می‎دادند.[1]
امام حسن‌(ع) تمامی توان خویش را در راه انجام امور نیک و خداپسندانه به کار می‎گرفت و اموال فراوانی در راه خدا می‎بخشید، مورّخان و دانشمندان در شرح حال زندگانی پر افتخار ایشان، بخشش‎های بی‎سابقه و انفاق‌های بسیار بزرگ و بی‎نظیری ثبت کرده‎اند که در تاریخ زندگانی هیچ کدام از بزرگان به چشم نمی‎خورد و نشانة دیگر از عظمت و کریم بودن ایشان وبی‎اعتنایی به مظاهر فریبندة دنیاست که نوشته‎اند حضرت در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارایی خود را در راه خدا خرج کردند و سه بار نیز ثروت خود را به دو نیم کردند و نصف آن را برای خود و نصف دیگر را در راه خدا به فقرا بخشیدند.[2]
گفته شده روزی امام حسن ـ ع ـ بر جمعی از گدایان گذشت که پاره‎ای چند از نان خشک‎ها را بر روی زمین گذاشته‎ بودند و می‎خوردند، چون نظر ایشان به آن حضرت افتاد از امام دعوت کردند و حضرت از اسب پیاده شدند و فرمودند که خدا متکبّران را دوست نمی‎دارد و با ایشان نشستند و از طعامشان تناول کردند و سپس از همة گدایان خواستند که برای صرف غذا به خانة حضرت بروند و حضرت برایشان طعام‎هایی نیکو حاضر ساختند و به لباس‎های فاخر همة آنها را مزیّن کردند.[3]
تاریخ از بخشندگی‎های امام حسن ـ ع ـ داستان‎های فراوان به یاد دارد؛مثلاً روزی عربی به نزد ایشان آمد و درخواست کمک کرد و امام دستور دادند که آنچه موجود است به او بدهند و قریب ده هزار درهم موجود را به آن اعرابی بخشیدند.[4]
وقتی  درباره سفره گسترده کرمش از او پرسیدند که چرا هرگز سائلی را ناامید بر نمی‎گردانید، فرمودند: من هم به درگاه خدا سائلی هستم و می‎خواهم که خدا محروم نسازد و شرم دارم که با چنین امیدی سائلان را ناامید کنم؛ خداوندی که عنایتش را به من ارزانی می‎دارد، می‎خواهد که من هم به مردم کمک کنم.[5]درباره چشمه جوشان کرمش گفته شده سائلین ونیازمندان را قبل از اینکه از او بخواهند، رفع نیاز می‌کرد واینقدر برای آبروی مردم وکرامت انسان اعتبار وبهاء می‌داد.
این بخشندگی‌ها و کارهای نیکویی که از امام‌حسن‌(ع) در مسیر خیر و احسان و کمک به طبقات درمانده و نیازمند انجام می‎گرفت و آنچه را که داشت به آنها می‎بخشید؛ مظهری از اسماء  الهی  بود ومی توان گفت درحقیقت کریم بودن حضرت تجلی وصف کریم حق تعالی  بوده است که از وصف ناقص ما بیرون است.

از: سایت اندیشه قم

پی نوشت ها:

1. زمانی، احمد، حقایق پنهان، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اوّل، سال 1375، ص 268.
2. شیخ عباس قمی، منتهی الأعمال، ج 1، انتشارات هجرت، چاپ هشتم، 1374، قم، ص 417 ـ سیرة پیشوایان، مهدی پیشوایی، نشر مؤسسة تحقیقاتی امام صادق، چاپ دوّم، 1374، قم، ص 90.
3. جلاء العیون، ملا محمد باقر مجلسی، نشر انتشارات علمیه اسلامیه، ص 241.
4. منتهی الأعمال، پیشین، ص 418.
5.باقر شریف القرشی، زندگانی امام حسن(ع)، ترجمة فخر الدین حجازی، نشر بعثت، چاپ اوّل، 1376، تهران، ص 135.