نقدوبررسی تشبیه - صفحه سه

3 – بیت زیر را معنی کنید و زیبایی تشبیه آن را توضیح دهید :

میان گریه می خندم که چون شمع اندر این مجلس      زبان آتشینم هست ، لیکن در نمی گیرد

معنی بیت : مانند شمع در میان گریه از تاسف و دریغ می خندم زیرا که چون شمع زبانی گرم ،

 موثر وگیرا دارم اما کارگر نمی افتد و در کسی اثر نمی کند .

حافظ در این بیت از دو جهت خود را به شمع مانند کرده است : 

وجه شبه اول :  میان گریه خندیدن است که در مصراع اول به ان اشاره شده است .

وجه شبه دوم : داشتن زبان آتشین است که در مصراع دوم آمده و زیبایی تشبیه در همین نکته

 نهفته است ( استنباط دو وجه از یک چیز ) زبان حافظ – شمع

توجه :   در گرفتن یک معنی ایهامی نیز دارد که آن " آتش گرفتن ، شعله ور شدن است " .   

این معنی نیز می توان مصراع دوم را چنین معنی کرد : 

زبانی آتشین دارم اما شعله ور نمی گردد تا از دست او نجات یابم .

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

4 – با هر یک از مشبه های زیر یک تشبیه بسارید :

شب ، کتاب ، عشق ، دوست

 شب      مثل     جنگل        اسرامیز است. 

مشبه      ادات    مشبه به     وجه شبه

کتاب    مثل      باران بهاری    زندگی بخش است .

مشبه    ادات      مشبه به         وجه شبه

عشق    همچو    آتش        سوزنده است

مشبه    ادات      مشبه به     وجه شبه

دوست نیکو    همچو      گل            زیبا   است .

مشبه           ادات        مشبه به       وجه شبه 

5 – با هر یک از مشبه به های زیر یک تشبیه بسازید :

دریا ، آینه روشن ، گل سرخ

قلب مادر    همچو      دریا        پاک   است.

مشبه         ادات      مشبه به     وجه شبه

                                              "  3  "